Pyszne, lecz coraz rzadsze – 15 dawnych odmian jabłek, które znikają z polskich sadów

Dawne odmiany jabłek, kiedyś powszechnie uprawiane w polskich sadach, dzisiaj są już raczej rzadkością. Mają one jednak w sobie coś wyjątkowego – aromat i smak, które trudno znaleźć we współczesnych, produkowanych masowo jabłkach nastawionych na trwałość i transport. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu niemal każdy sad w Polsce miał swoje Malinówki, Kosztelie czy Grafsztynki, a ich zapach w powietrzu kojarzył się z końcówką lata i początkiem jesieni.

reklama

Dzisiaj, mimo że są one znacznie trudniejsze do zdobycia, to dla miłośników tradycyjnych owoców i smaków z przeszłości stanowią prawdziwe skarby. Jeśli chciałbyś poznać nieco lepiej te wyjątkowe odmiany jabłek, poniżej znajdziesz opis 15 z nich, które kiedyś królowały w polskich ogrodach.

Malinówka (Malinowa Oberlandzka)

Malinówka to jabłko o delikatnym, soczystym miąższu, w którym wyczuwalna jest subtelna nuta malinowa. Jego struktura jest średniotwarda, ale jednocześnie krucha, co sprawia, że jest bardzo przyjemne w jedzeniu na surowo. Wykorzystuje się je również do kompotów, gdzie smak pozostaje intensywny i słodkawy. Jabłka te są skarbnicą witaminy C, dlatego kiedyś ceniono je nie tylko ze względu na walory smakowe, ale i prozdrowotne właściwości. Obecnie Malinówka pojawia się raczej okazjonalnie, przede wszystkim w małych, przydomowych sadach i na lokalnych targach w okresie jesiennym.

Kosztela

reklama

Kosztela to odmiana znana ze swojej mocnej, niemal miodowej słodyczy, która sprawia, że jest ulubiona dla osób lubiących bardzo słodkie owoce. Jabłko jest twarde i chrupiące, idealne do jedzenia na surowo, choć mniej lubiane do przetworów, ponieważ podczas gotowania traci intensywność słodkiego smaku. Choć jest spotykana jedynie sporadycznie w starszych sadach, wciąż znajduje grono wiernych fanów. Pomaga dostarczyć organizmowi cennego błonnika i minerałów, co pozytywnie wpływa na trawienie i zdrowie układu pokarmowego.

Papierówka (Oliwka Żółta)

reklama

Papierówka jest jedną z najwcześniejszych odmian jabłek, które dojrzewają już latem. Miąższ jest miękki, soczysty i wyraźnie kwaskowaty, co nadaje jabłku przyjemny, orzeźwiający smak. Doskonale nadaje się do przygotowywania musów, przecierów i kompotów, które zyskują dzięki niej naturalną kwasowość i świeżość. Wciąż można ją spotkać w przydomowych ogródkach, zwłaszcza tych prowadzonych tradycyjnymi metodami. Dzięki dużej zawartości witaminy C i pektyn wspiera odporność i reguluje pracę jelit, co czyni ją cennym składnikiem diety, zwłaszcza w sezonie letnim.

Szara Reneta

Szara Reneta to jabłko o twardym, wyrazistym miąższu, który wyróżnia się charakterystyczną korzenną nutą aromatyczną. Jest to odmiana świetnie nadająca się do wypieków, szczególnie do szarlotki, gdzie podkreśla smak ciasta i nadaje mu intensywny aromat. Chociaż Szara Reneta coraz rzadziej pojawia się na półkach sklepów, jej obecność w kuchniach tradycyjnych gospodarstw jest nadal widoczna. Jabłko to jest bogate w antyoksydanty, które pomagają zwalczać wolne rodniki i wspierają zdrowie na wielu płaszczyznach.

Złota Reneta

Złota Reneta to odmiana łącząca w sobie smak słodko-kwaskowy, lekko mączysty miąższ oraz wyjątkowy aromat. Sprawdza się doskonale do wyrobu ciast i różnego rodzaju przetworów, dodając im charakterystycznej głębi smaku. Chociaż obecnie nie jest tak popularna jak kiedyś, wciąż jest chętnie uprawiana w małych, rodzinnych sadach. Jabłko to zawiera duże ilości pektyn, które korzystnie wpływają na trawienie i wspomagają oczyszczanie organizmu, a także nadają przetworom odpowiednią konsystencję.

Koksa Pomarańczowa (Cox Orange)

Koksa Pomarańczowa to jedna z najbardziej aromatycznych odmian jabłek. Jej smak wzbogacony jest cytrusowymi i korzennymi nutami, które sprawiają, że jest nie tylko smaczna, ale i wyjątkowo ciekawa w odbiorze. Miąższ jest średniotwardy i chrupiący, co czyni ją idealną zarówno do jedzenia na surowo, jak i do wypieków, na przykład ciast i deserów. Uprawiane sporadycznie, stanowi cenne źródło witaminy A i witaminy C, wpływających pozytywnie na skórę oraz odporność organizmu.

Grafsztynek (Gravenstein)

Grafsztynek to odmiana słynąca z wyśmienitego smaku – bardzo soczysta, lekko słodkawa i pełna aromatu. Najlepiej smakuje świeża lub jako baza do naturalnych soków, które dzięki niej mają intensywny owocowy charakter. Jest jednak dość delikatna, co ogranicza jej popularność w masowej produkcji. Wciąż jednak w małych gospodarstwach można znaleźć ten klasyk. Jabłka Grafsztynka są bogatym źródłem mikroelementów i substancji odżywczych, co czyni je bardzo wartościowym składnikiem diety.

Ananas Berżenicki

Ananas Berżenicki wyróżnia się słodkim, lekko kwiatowym aromatem, który nadaje jabłkom wyjątkowy, deserowy charakter. Miąższ jest delikatny, ale lekko chrupiący, co zapewnia przyjemne doznania podczas jedzenia. Odmiana ta występuje niemal wyłącznie w tradycyjnych, starych sadach, stąd jej obecność na rynku jest bardzo ograniczona. Jabłka mają wysoką naturalną zawartość cukrów, co czyni je idealnym składnikiem deserów czy zdrowych przekąsek.

Antonówka Zwykła

Antonówka to jabłko o wyraźnym, kwaśnym smaku i twardej strukturze, bardzo aromatyczne. Jest świetne na różnego rodzaju przetwory: soki, musy czy dżemy, bo podczas gotowania zachowuje swoją charakterystyczną kwaskowatość. Nadal można je znaleźć w sadach i na targach, choć nie tak często jak kiedyś. Antonówka wyróżnia się wysoką zawartością witaminy C, co wzmacnia organizm, szczególnie w okresie chłodniejszych miesięcy.

Kronselska

Kronselska to odmiana, która charakteryzuje się dużymi, soczystymi jabłkami o smaku słodko-kwaskowym. Miąższ ma średnią twardość, co sprawia, że jest przyjemnie chrupiący i jednocześnie miękki. Jabłka te świetnie nadają się na deser, ale sprawdzają się także w kompotach i innych przetworach. Chociaż odmiana ta staje się coraz rzadsza, jej naturalny aromat i świeżość wciąż przyciągają miłośników tradycyjnych smaków.

Reneta Landsberska

Reneta Landsberska to jabłko o lekko kwaskowym, aromatycznym smaku i twardej strukturze miąższu. To odmiana kolekcjonerska, bardzo ceniona przez pasjonatów starych jabłoni, choć dostępna w ograniczonych ilościach. Jabłka te są idealne do wypieków i przetworów, ponieważ długo się przechowują, nie tracąc przy tym swoich walorów smakowych. Reneta Landsberska to doskonały przykład na to, jak jabłka mogą zachować swoją świeżość nawet przez długi czas.

Cesarz Wilhelm

Cesarz Wilhelm to jabłko twarde i soczyste, o lekko winnej nucie smakowej. Idealnie nadaje się do pieczenia, nadając wypiekom ciekawej głębi smaku, ale także do deserów podawanych na surowo. Jest to odmiana obecnie rzadko spotykana, jednak jej miłośnicy cenią ją za zawartość potasu i błonnika, które korzystnie wpływają na pracę serca oraz układu pokarmowego.

Boiken

Boiken to jabłko o twardym, soczystym i delikatnie kwaskowatym miąższu. Sprawdza się zarówno jako owoc deserowy, jak i składnik do przetworów, ponieważ dobrze znosi przechowywanie i zachowuje smak przez dłuższy czas. Ta odmiana nie jest powszechna w handlu, lecz jej właściwości smakowe i trwałość czynią ją niezwykle cenną dla osób poszukujących klasycznych jabłek o wszechstronnym zastosowaniu.

Aporta (Cesarz Aleksander)

Aporta to duże jabłka o delikatnie kwaskowym posmaku oraz lekko mączystej konsystencji. Niegdyś bardzo popularna, dziś spotykana raczej w tradycyjnych, wiejskich sadach. Świetnie nadaje się do robienia soków i kompotów, które zyskują dzięki niej naturalną słodycz i aromat. Pomimo zmian na rynku jabłkowym, Aporta cieszy się uznaniem za swoje walory smakowe i półtrwałość.

Malinowa Oberlandzka (odmiana malinówki)

Malinowa Oberlandzka to odmiana jabłka, które zachwyca aromatem miękkiego, malinowego owocu. Miąższ jest delikatny i pachnący, co czyni to jabłko idealnym wyborem zarówno do spożycia na surowo, jak i do deserów. Występuje głównie lokalnie, w wybranych regionach, gdzie jest pielęgnowane z troską o tradycję. Jest bogata w witaminy i łatwo przyswajalne cukry, co sprawia, że stanowi smaczną i wartościową przekąskę.

Podsumowanie

Dawne odmiany jabłek mimo malejącej dostępności wciąż zachwycają swoją różnorodnością smaków, zapachów i wyjątkowym charakterem. W przeciwieństwie do nowoczesnych odmian, które często są jednorodne i neutralne w smaku, stare jabłka potrafią zaskoczyć intensywnością i osobowością – od wyrazistej, kwaskowej Antonówki, poprzez słodką i aromatyczną Kosztelę, aż po niepowtarzalną Koksę Pomarańczową. Choć coraz trudniej je znaleźć w sklepach, wciąż można natknąć się na nie w starych sadach, ekologicznych gospodarstwach i szkółkach roślinnych, które walczą o ich przetrwanie. Warto je wybierać nie tylko dla wyjątkowego smaku i wspomnień z dzieciństwa, ale także dla bogactwa naturalnych składników odżywczych, które w nowoczesnych odmianach często zanikają.